Szymon Broda / ur. 1975/ skoczowianin, z wykształcenia etnolog – antropolog kultury, z charakteru filozof rozpoczął swoją aktywność twórczą w sferze plastyki od szóstego roku życia a, poetycką od roku 1984, debiutując wierszem „Rozmowa drzew” podczas Ogólnopolskiego Konkursu Twórczości Literackiej Dzieci i Młodzieży „Lipa” w Bielsku – Białej / odkryty przez krytyka literackiego Jana Pichetę/.
Wraz z twórczością plastyczną i poetycką rozwijały się również zainteresowania poznawcze – historyczne i kulturowo – społeczne a także ogólnorefleksyjny charakter.
Zdobywał liczne nagrody w konkursach plastycznych i literackich, między innymi Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki w ogólnokrajowym konkursie ilustracyjnym „Lata walki i pierwsze dni wolności”, Rzeszów 1984, drugie miejsce w Polsce i piąte w świecie w konkursie ONZ „Młodzież w wieku elektroniki” / Youth in the Age of Electronic/, Genewa 1987. W ostatnich latach edukacji w szkole podstawowej i w trakcie nauki w liceum ogólnokształcącym był stypendystą Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci i Młodzieży.
Intensywna aktywność twórcza w dziedzinie plastyki wyczerpała się w czasach licealnych i została przerwana na piętnaście lat, rozwijała się za to twórczość poetycka i dominować zaczęły wyraźnie zainteresowania poznawcze z wyraźnym akcentem filozoficznym i rosnącym zaangażowaniem w życiu społeczno - kulturalnym.
Pod koniec edukacji w szkole podstawowej Szymon zaczął zapoznawać się z elementami kultury indyjskiej poprzez spotkania cieszyńskiego koła Towarzystwa Przyjaźni Polsko – Indyjskiej, przez co fascynacje indyjskie / filozofia, religie, sztuka, historia, literatura/ pozostają stale obecne w jego życiu do dziś.
Obecność tych inspiracji i związanych z nimi doświadczeń, i refleksji nie ulega jednak płytkiemu skanalizowaniu w ramach trendów związanych z ideologią New Age, ale ma charakter indywidualny i uniwersalizujący zarazem.
Szymon Broda pozostaje w swojej formacji duchowo –intelektualnej niezależny, odnosząc się równocześnie do podstaw chrześcijańskich.
W latach 1994 – 2001 sprawował nieformalną funkcję przewodniczącego cieszyńskiego TPPI, zapraszając do Cieszyna wielu naukowców i przedstawicieli dyplomatycznych Republiki Indii w Polsce.
Wcześniej namalował wiele obrazów abstrakcyjno - symbolicznych i pisał wiersze inspirowane tematyką indyjską. W roku 1989 Ambasada Indii w Warszawie we współpracy z cieszyńskim TPPI wydała kartę okolicznościową z kompozycją symboliczną Szymona poświeconą indyjskiemu Świętu Świateł – Divali. Pocztówka została wydana z okazji 100-nej rocznicy urodzin Javaharlala Nehru.
Podczas studiów etnologicznych w Cieszynie rozwinęły się zainteresowania regionalistyczne i postawy związane z dialogiem międzykulturowym, rozpoczęły się podróże po Europie Środkowo – Wschodniej obejmujące Czechy i Słowację, Niemcy, Austrię a po studiach Bałkany, Ukrainę i Litwę a także rzadziej Austrię, Niemcy, Północne Włochy i dotychczas jednorazowo Węgry, Białoruś, Danię, Estonię i Helsinki.
W trakcie studiów Szymon Broda pełnił funkcję przewodniczącego Koła Naukowego Etnologów Uniwersytetu Śląskiego, organizując z wiceprzewodniczącym Adamem Goryszem interdyscyplinarną konferencję naukową „Zderzenie czy spotkanie cywilizacji” / tytuł inspirowany książką Samuela Huntingtona – „The Clash of civilisations”/ poświeconą relacjom miedzy współczesnymi cywilizacjami. Uczestniczył w międzynarodowych konferencjach naukowych w Opolu i w Nitrze. Nawiązał kontakty z ważniejszymi ośrodkami studiów etnologicznych w kraju.
Dyplom etnologa uzyskał w roku 2001 broniąc pracy magisterskiej pt. „Kulturowy kształt etosu protestanckiego na Śląsku Cieszyńskim z uwzględnieniem dorobku homiletyki ewangelickiej regionu w XIX wieku” pod kierunkiem prof. dr. hab. Daniela Kadłubca. Materiałów źródłowych w znacznej mierze dostarczył dziadek Szymona, Jan Broda / 1911-2007/, znany bibliofil i historyk regionu, który w tym samym roku uzyskał tytuł doktora HC Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.
W roku 2001 Szymon Broda występował również w Ostrawie podczas Forum Jagiełło / zorganizowanego z okazji 2 lat członkostwa Republiki Czeskiej i RP w NATO/ poruszając miedzy innymi problem przyszłości wdrożeń programu obrony antyrakietowej NMD w Europie Środkowej / wzmianka o wystąpieniu w programie TV Regionalnej – „Europa Regionów” red. Andrzeja Brzozy/.
Jako antropolog kultury publikuje artykuły najczęściej związane z tematyką regionalną ujmowaną w szerszym kontekście kulturowym i historycznym oraz relacje z podróży / „Ukraińskie Bałkany” – Kalendarz Śląski, Czeski Cieszyn 2011 – relacje z podróży po Zakarpaciu, „Żiguli i perły Huculszczyzny” KŚ, 2012, publikacje w Kalendarzu Beskidzkim – Bielsko – Biała 2011-15 – miedzy innymi „Fenomen tożsamości Bielska – Białej” 2013, „Rumcajs i Wallenstein”, „Helikopter” – Ośrodek Poszukiwań Twórczych, Wrocław –www.opt-art.net/helikopter/slowa/Szymon-broda-rumcajs- i -wallenstein 2014 szkic eseistyczny po podróży po Czechach Wschodnich/.
W publikacjach i wystąpieniach / Dom Narodowy – Cieszyn, Klub Nauczyciela Bielsko – Biała, kawiarnia – czytelnia AVION – Czeski Cieszyn/ podkreśla odrębność kulturową, wieloetniczność i wielowyznaniowość Śląska Cieszyńskiego, europejskie uwarunkowania tożsamości lokalnej, etos pracy i wykształcenia wśród ludu śląskiego, pragmatyzm i realizm w mentalności regionu, w związku z czym jest zwolennikiem opcji piastowskiej w polskiej tradycji myśli geopolitycznej i cywilizacyjnej, miłośnikiem kultury czeskiej i współczesnych klimatów słowiańskich w konfrontacji z ogólną recepcją współczesnych problemów słowiańszczyzny. Jest krytykiem modernizacji rozumianej jako totalna westernizacja i kulturowego kultu Zachodu.
Jako dziennikarz prasy lokalnej /”Czas Skoczowa”, „Puls Cieszyna”, Portal Śląska Cieszyńskiego – ox.pl/ w latach 2009 – 13 zajmował się tematyką kulturalną, opracowywaniem notek biograficznych, tematami historycznymi, przyrodniczymi alternatywnymi rozmaitościami.
W latach 2010 – 15 Szymon Broda tworzy luźne, syntetyczne formy prozatorskie zawierające elementy autobiograficzno - przygodowe, relacje z podróży i wydarzeń, refleksje teoretyczne i filozoficzne z wątkami lirycznymi i fantastycznymi / inspiracje treścią snów i elementy fikcji /poświęcone własnym przeżyciom, życiu artystycznemu Bielska – Białej i Cieszyna, przyjaciołom, indywidualnej topografii regionu i przyrodzie, echom wydarzeń światowych, historii, problemom tożsamości kulturowej, treściom z historii sztuki w regionie i do wzorców literackich.
Dbałość o wychwycenie realnych fenomenów współistnieje tu z swobodą kreacji, interpretacji i autonomią obrazów literackich. Realistyczne epizody i scenki rodzajowe stają się impulsem do dalszych impresji i ujęć węzłowych. Tekst odznacza się współwystępowaniem sfery zwyczajnej i metafizycznej, nieoczekiwanymi zmianami nastrojów i zwrotami akcji, paradoksalnymi wnioskami i puentami.
W latach 2005 i 2006 wydał dwa tomiki poezji w Cieszynie – „Wykładając karty zdarzeń” i „ Motyle i realności” z własnymi ilustracjami. Przekładu paru wierszy na język czeski dokonał docent Libor Martinek z Opawy.
Luźna forma wierszy zawiera zarówno silny przekaz nastroju lirycznego jak i przesłanie ideowe, informacje o podejmowanym przez poetę temacie.
Od roku 2004 Szymon Broda powrócił do twórczości plastycznej, tworząc eklektyczne kompozycje w mieszanych technikach autorskich łączących rysunek z malarstwem w małych formach, rysunki o charakterze studyjno – symbolicznym i akryle w swobodnej konwencji z pogranicza symbolicznej interpretacji detalu i abstrakcji.
Kompozycje plastyczne tego autora są zarówno autonomicznym układem formy jak i opowieścią z przesłaniem tematycznym i ideowym zwykle ujętym surrealistycznie.
Malarstwo i techniki mieszane charakteryzują się intensywnością barw i pluralizmem układów, rysunek kształtuje się od kreski ascetycznej do barokowej, od skrótowych ujęć ilustracji do poezji do gęstych, ciążących ku abstrakcji układów.
Pierwszą kompozycją mieszaną, wykonaną po piętnastoletniej przerwie były „Zrodzone z róż, czyli Nowy Koncert Europejski” 2004, z aluzjami do Rubensa i elementami reprezentacji politycznej Ukrainy i RFN i autoportretem.
W latach 2010 i 2014 akryle „Kampania Aleksandra Macedońskiego”, „Hradec Kralove” zostały wyróżnione w Ogólnopolskiego Konkursu Malarstwa Nieprofesjonalnego im. Ignacego Bieńka w Bielsku – Białej.
Autor wystawiał w ostatnim okresie swoje prace w Bielsku – Białej / Klub Nauczyciela, Galeria Akademicka 3-2-0/ i w Skoczowie / Muzeum Parafialne im. św. Jana Sarkandra/, wcześniej w Domu Narodowym w Cieszynie.
Tematami prac plastycznych są inspiracje ideowe i kulturowe, sakralne, architektoniczne, częste przekształcone prezentacje personalne, elementy erotyczne, autobiograficzne i przekształcone fragmenty pejzażu przyrodniczego. Powstają także kompozycje czysto abstrakcyjne, choć tendencja ogólna odznacza się wzrostem ilości komponentów realistycznych. Podejście do zagadnień technicznych pozostaje swobodne a nawet nonszalanckie - warsztat techniczny rozwija się samoczynnie w trakcie pracy twórczej/.
Osobowość i obecna twórczość Szymona Brody rozpościera się od nadwrażliwości do nadświadomości, w napięciu pomiędzy zmysłowym nienasyceniem a presją ducha. W jego wytworach artystycznych, zarówno plastycznych, jak i literackich objawiają się wyodrębnione struktury wykreowane rejestrowane i poddawane interpretacjom przez umysł, pojawiają się wciąż nowe odniesienia, panuje jednak atmosfera dialektycznych zmagań i ciążenie ku syntezie. Zarówno w plastyce, jak i w literaturze rozsiane są składniki hiperbolizacji i humoru, twórczość znamionuje silne piętno nadwyżki metafizycznej i kompensacji zarazem, wszystko jednak pozostaje w cieniu mistycznej tajemnicy ukrytych sensów wyłaniających się w stadium głębokiego wglądu . Autor pozostaje z dala zarówno wobec głównych nurtów jak i wobec niszowych kanałów.
Jego pasją jest literatura, muzyka – zwłaszcza klasyczna i etniczna, fotografuje, jeździ na rowerze i lubi krótkie wypady w przyrodę Śląska Cieszyńskiego oraz spacery, sprzedaje towary użytkowe na pchlich targach, interesuje się polityką i sprawami publicznymi, wybranymi zagadnieniami religijnymi / np. teologia różnych wyznań, konteksty kulturowe, duchowość, sztuka sakralna/, pozostaje krytykiem kultury masowej, ceni sobie zdrowy rozsądek i pragmatyzm pozostający jednak w służbie wyższych celów duchowych, komunikacja w języku czeskim i rosyjskim/ w miarę możliwości/ sprawia mu satysfakcję.
